Author:
Abstract
Geçmişin korunabilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılabilmesi için anıların hafızada saklanması gerekmektedir. Anıların canlı tutulabilmesi de hatırlama ile mümkündür. Toplumun ortak değerlerinin birlikte hatırlanması kolektif hafızayı oluşturur. Kolektif hafızanın oluşması ve sürdürülebilirliği çeşitli yollarla sağlanır. Bu yollardan biri de toplumun ortak sevinçleri olan tarihi zafer günlerinin ve toplumda karşılık bulmuş önemli kişilerin ihtifal olarak adlandırılan anma törenlerinin yapılmasıdır. Yıl dönümlerinde yapılan anma törenlerinde gerçekleştirilen ritüeller tarihi olay ve kişilerin hatırlanmasını sağlar. İhtifaller için seçilen tarihi mekanların da hafıza mekânı olarak korunmasına ve canlandırılmasına katkıda bulunur. Osmanlı tarihinin geç dönemlerinde yapılmaya başlanan ihtifaller Türk tarihinde kültürel aktarıma ne kadar önem verildiğini gösterir niteliktedir. Osmanlı Devleti’nde düzenlediği ihtifaller ile toplumsal belleğe katkıda bulunan isimlerin başında Mehmed Ziya Bey gelmektedir. Mehmed Ziya Bey, Osmanlı Devleti’nin çeşitli yerlerinde eğitimci olarak görev yapmıştır. Ayrıca İstanbul Muhipleri Cemiyeti bünyesinde ve Âsâr-ı Atîka Müze-i Hümâyun’da çeşitli görevlerde bulunmuştur. Bu yüzden Osmanlı Devleti topraklarında yer alan zengin tarihi eserlerini tanıma fırsatı bulmuştur. Devletin kalbi olan İstanbul’un tarihi ve doğal güzelliklerinin korunması için tarihi mekanların canlandırılması, ortak tarihin unutulmaması için birçok ihtifal düzenlemiştir. Mehmed Ziya, ihtifallerin gerçekleşeceği mekanları, anma töreni yapılacak olan tarihi olayların geçtiği yerlerden veya kişilerin mezarları olarak seçmiş, programlarını titizlikle oluşturmuştur. İhtifal programlarında katılımcıların dini ve milli duygularını harekete geçiren ritüeller yapılmıştır. Bu sayede anma töreni yapılan tarihi olayın ve kişilerin, katılımcıların hafızasında canlandırmasıyla birlikte toplumsal hatırlama meydana gelmektedir. Bu da toplumsal belleğin oluşmasını sağlamaktadır.
Keywords
Abstract
It is necessary to save memories in mind for preserving the past and transferring it to the next generations. Keeping memories alive is possible with recall. Remembering the common values of the society creates the collective memory. Formation of collective memory and its sustainability can be achieved in various ways. One of these ways is holding commemoration of the historical victory days which are the common joys of the society that is named by important people of a society. Rituals performed at commemorations on anniversaries ensure people to remember historical events and people. It also contributes to the preservation and revitalization of historical places where chosen for commemorations as memory space. For this reason, commemoration have an important role in the formation and transferring of the social memory. Commemorations that started to be made in the late periods of Ottoman history shows how much importance is given to cultural transfer in Turkish history. The most important factor that provides this awareness is national consciousness among individuals together with a deep-rooted history. Mehmed Ziya Bey is one of the leading names who contributed to the social memory with the events he organized in the Ottoman Empire. He served as an educator in various parts and periods of the Ottoman Empire. Furthermore, he held various positions in Istanbul Friendship Association and Asar-ı Atika Imperial Museum. For that reason, He had opportunity to recognize the rich historical artifacts on the different territories of the Ottoman Empire. He also organized important commemorations to revitalize the historical sites and protect the natural and historical beauties of Istanbul where was the heart of the Empire. Mehmed Ziya chose the commemoration places from the areas where historical events were happened before or the graves of people, moreover, he meticulously created his programs. He organized several rituals that motivated the religious and national feelings of the participants in his commemoration programs. In this way, social remembrance strongly occurred along with the participants' visualization in their memory in commemorations of historical events and people. This situation ensures the formation of social memory.